НОТАЛАР ТІЗБЕГІ (Гамма)
Си –
Ля,
Соль,
Фа,
Ми,
Ре,
До,
Секілді бір баспалдақ.
Көрсетеді ол да сый,
Әр сатысын басқанда-ақ.
Күй төккендей болады,
Бабын тауып құлақтың.
Шыққан сайын жоғары –
Сыңғырындай бұлақтың.
Биікке шық, ән үйрен,
Жүрексіздер жасқанбақ.
До,
си,
ля,
соль,
фа,
ми,
ре –
Төмен түсер баспалдақ.
Білсең бәрін атымен,
Күйге толар өмірің.
Төмендесең сатымен,
Баурап алар қоңыр үн.
Онсыз сәнге толмас үй,
Ән жатпаса аспандап.
До, ре, ми, фа, соль, ля, си –
Әуен жолы баспалдақ.
«ҚОЛБАСШЫ»
Көңіліне толар үн,
Тыңда нота тізбегін.
«До» нотасын солардың
Ең алдынан іздегін.
Дыбыстардың тірегі,
Жалғыз өскен еркедей.
Бәрін ертіп жүреді,
Қой бастаған серкедей.
Алтауы одан аспайды,
Сол болады басты ерің.
Қолбасшы боп бастайды
Ноталардың әскерін.
«ДО»
Өнер жолы ғажайып,
Әрі қиын, әрі ізгі.
«До» нотасын жазайық
Кәдімгі до-до-доп тәрізді.
Дыбыстардың елінен
Шеңбер алып до-до-домалақ,
Бір сызайық белінен,
Кетпес үшін до-до-домалап.
«До» нотасы осылай
Жазылады, до-до-досым-ай.
«РЕ»
Баурап алар күшіңді
Сиқырлы еді не деген?
Домбыраның үстіңгі
Қоңыр шегі «ре» деген.
Домбыраң күй толғаса,
Қалатындай тұншығып,
«Ре» нотасы болмаса,
Жарытпайды үн шығып.
Музыканы сүйіне
Тыңда, оны ке-ре-к ет.
«Ре»-ні шертсең, күйіңе
Үн қосылар ке-ре-мет.
«СОЛЬ»
«Соль» нотасын іздедің бе,
Қайда екен деп тұрағы.
Ноталардың тізбегінде
Бесінші боп тұрады.
Күмбіріне домбыраның
Болсаң егер шөлдеген,
Астыңғы шекті дәл бұрағын,
Нотаға сап «соль» деген.
Сазын берсе асқақ үннің,
Екі нота: «ре» мен «соль» –
Құлақ күйі аспабыңның
Келісіп тұр деген сол.
Источник
Ноталарды? ?за?ты?тары ж?не оларды? жазылуы. Нота ар?ауы
Саба?тын барысы: Жа?а саба?.
Саба?ты? ?тілу ?дісі: Жа?а саба?ты т?сіндіру, баяндау
Саба?тын барысы: I. Нота белгісі
II. Натоларды? ?за?ты?ы
III. Таблица сызбасы
- Музыкалы? дыбыстарды жазу ?шін ноталар ?олданылады. Нота – латын тілінен аудар?анда «белгі» деген ма?ынаны білдіреді. Нота белгісі д??гелек, іші боял?ан не боялма?ан болып келеді. Д??гелек нота белгісіне тіке т?сірілген тая?шалар (штиль) олар?а жал?астырыл?ан жалаушалар дыбыс ?за?ты?тарын білдіреді.
- Ноталарды? ?за?ты?ын ?арапайым к?рнекілік ар?ылы т?сіндіруге болады мысалы:
Б?тін нота — б?тін алма
Жартылы? нота алманы екіге б?лгені? бірі.
Т?рттік нота алманы 4-ке б?лгені? бір б?лігі 1-ге те?
Нотаны? жазылу та?басы
Нотаны? ?за?ты?ы бойынша аталуы
Нота ?за?та?ын санап, есептеу
1- ге; 2 -ге; 3 -ке; 4 -ке
Ширек немесе т?рттік
- Ноталарды орналастыру ?шін параллель сызыл?ан бес сызы? ?олданылады. Оны нота ар?ауы дейді
Нота желісіні? сызы?тары т?меннен жо?ары ?арай саналады. Ноталар нота ар?ауыны? сызы?тарына? ?зіне ж?не аралы?ына орналасады. ?осымша сызы?тар нота ар?ауыны? т?менгі жа?ынан ж?не жо?ар?ы жа?ынан негізгі сызы?тар?а ара ?ашы?тары бірдей болып, тек бірдей болып, тек бір дыбыс?а арналып, параллель сызылады. Нота ар?ауыны? т?менгі жа?ында сызыл?ан ?осымша сызы?тар жо?арыдан т?мен саналады да, жо?ары жа?ынан сызыл?ан ?осымша сызы?тар т?меннен жо?ары ?арай саналады.
?орытынды: С?ра?, жауап. Музыкалы? шы?арманы? ыр?а?ын, темпін сезінуде, дыбыс ?за?ты?тарын ме?геруде нота сауаттылы?ымен танысу кезінде математикамен ты?ыз байланысты.
?ндерді? дыбыстарды? ?за?ты?тары б?тін, жарты, т?рттік, сегіздік ноталармен таныс?анда математикамен тікелей ?атысты.
?йге тапсырма:
Нота таблицасын ?за?ты?ын жаттау.
Нота ар?ауы дегеніміз не?
?осымша сызы?тар не ?шін сызылады?
Нота ар?ауына ноталар ?алай орналасады?
Просмотр содержимого документа
«Ноталарды? ?за?ты?тары ж?не оларды? жазылуы. Нота ар?ауы»
Сабақтын барысы: Жаңа сабақ.
Сабақтың өтілу әдісі: Жаңа сабақты түсіндіру, баяндау
Сабақтын барысы: I. Нота белгісі
II. Натолардың ұзақтығы
III. Таблица сызбасы
Музыкалық дыбыстарды жазу үшін ноталар қолданылады. Нота – латын тілінен аударғанда «белгі» деген мағынаны білдіреді. Нота белгісі дөңгелек, іші боялған не боялмаған болып келеді. Дөңгелек нота белгісіне тіке түсірілген таяқшалар (штиль) оларға жалғастырылған жалаушалар дыбыс ұзақтықтарын білдіреді.
Ноталардың ұзақтығын қарапайым көрнекілік арқылы түсіндіруге болады мысалы:
Бүтін нота — бүтін алма
Жартылық нота алманы екіге бөлгенің бірі.
Төрттік нота алманы 4-ке бөлгенің бір бөлігі 1-ге тең
Нотаның жазылу таңбасы
Нотаның ұзақтығы бойынша аталуы
Нота ұзақтағын санап, есептеу
1- ге; 2 -ге; 3 -ке; 4 -ке
Ширек немесе төрттік
Он алтылық нота
Ноталарды орналастыру үшін параллель сызылған бес сызық қолданылады. Оны нота арқауы дейді
Нота желісінің сызықтары төменнен жоғары қарай саналады. Ноталар нота арқауының сызықтарынаң өзіне және аралығына орналасады. Қосымша сызықтар нота арқауының төменгі жағынан және жоғарғы жағынан негізгі сызықтарға ара қашықтары бірдей болып, тек бірдей болып, тек бір дыбысқа арналып, параллель сызылады. Нота арқауының төменгі жағында сызылған қосымша сызықтар жоғарыдан төмен саналады да, жоғары жағынан сызылған қосымша сызықтар төменнен жоғары қарай саналады.
Қорытынды: Сұрақ, жауап. Музыкалық шығарманың ырғағын, темпін сезінуде, дыбыс ұзақтықтарын меңгеруде нота сауаттылығымен танысу кезінде математикамен тығыз байланысты.
Әндердің дыбыстардың ұзақтықтары бүтін, жарты, төрттік, сегіздік ноталармен танысқанда математикамен тікелей қатысты.
Үйге тапсырма: Нота таблицасын ұзақтығын жаттау.
Источник
Ас-адамны? ар?ауы
АС –АДАМНЫ? АР?АУЫ
П?н: ?аза? тілі
Сынып: 7-сынып
Саба?ты? ма?саты:
Денсаулы?ты? негізі – д?рыс тама?тану екенін т?сіндіру.Та?ам атауларына байланысты т?сінік бере отырып, м?тін мазм?нын ме?герту. М?тін мазм?нымен ж?мыс жасай отырып, есте са?тау, сауатты жазу, байланыстырып с?йлеу ж?не ?з бетімен ж?мыс істей білу ?абілеттерін дамыту.
?діс-т?сілдер: Сыни т?р?ыдан ойлау, ойын, де?гейлік о?ыту технологияларыны? элементтері, ??гімелеу, с?ра?-жауап, ойландыру, м?нерлеп о?у, ?айталау, аударма.
П?наралы? байланыс: Тарих, ?дебиет, орыс тілі.
К?рнекіліктер: Интерактивті та?та, слайдтар, сергіту с?ті, тілек а?ашы, стикерлер, постер, суреттер.
Саба?ты? т?рі: Интерактив
Саба?ты? типі: Жа?а саба?
Ж?мыс т?рі: Интерактивті та?тамен, постермен ж?мыс, топты? ж?мыс
І. ?йымдастыру
О?ушылар ?ле? ар?ылы амандасады:
Білер ?аза? баласы,
«С?лем» с?зді? анасы.
Б?ріне де ізетпен
Біздер с?лем береміз!
О?ушылармен амандасу:
Топ?а б?лу
«Ой ша?ыру»:
Сізді? с?йікт та?амы?ыз?
1. Сіз бос уа?ыты?ызда ?аза?ты? ?андай ?ллты? та?амдарын дайында?анды ?натасыз?
2. ?лтты? та?амдарымызды? адам ?міріне ма?ызы ?андай деп ойлайсыз?
3. ?лтты? та?ам ?ажет деп ойлайсыз ба?
4. ?асиетті та?ам (нан)
ІІ. Саба?ты? та?ырыбы: Ас –адамны? ар?ауы
«Ас – адамны? ар?ауы» деген ?аза?ты? ма?алы. Б?л – ?те ??нды ма?ал. ?йткені денсаулы?ты? жа?сы болуы адамны? д?рыс тама?тануына байланысты. Д?рыс тама?тану ?сіресе балалар ?шін ?ажет. Д?рыс тама?тану адамны? ?анын толтырады, к?шін арттырады. Ал ?аны толы?, к?ші мол адам ысты??а да, суы?а да шыдамды.
Та?ерте?гі, т?скі, кешкі тама?ты к?нде бір мезгілде ішу керек. К?ніне т?рт рет тама?танса, тіпті жа?сы.
Тама? ішер алдында ?олды сабындап жуып, таза орамалмен с?рту керек. Ет, нан, бауырса?, ??рт.
«Ас – адамны? ар?ауы» деген ?аза?ты? ма?алы. Б?л – ?те ??нды ма?ал. ?йткені денсаулы?ты? жа?сы болуы адамны? д?рыс тама?тануына байланысты. Д?рыс тама?тану ?сіресе белалар ?шін ?ажет. Д?рыс тама?тану адамны? ?анын толтырады, к?шін арттырады. Ал ?аны толы?, к?ші мол адам ысты??а да, суы??а да шыдамды.
Та?ерте?гі, т?скі, кешкі тама?ты к?нде бір мезгілде ішу керек. К?ніне т?рт рет тама?танса, тіпті жа?сы.
Тама? ішер алдында ?олды сабындап жуып, таза орамалмен с?рту керек. Ет, нан, бауырса?, ??рт сия?ты та?амдарды ?бден шайнап ж?ту керек.
С?біз, ?ызана?, ?ияр, алма, алм?рт, ?рік, шие, ?ара?ат сия?ты к?к?ністер мен жемістер адам?а пайдалы. Оларды к?п жеген адамны? денсаулы?ы жа?сарады.
Жас к?к?ністер мен жемістерді ысты? сумен жуу керек, сонан со? ?ана жеуге болады.
1. Жа?а с?здермен ж?мыс:
Сау адам – здоровый человек
??рамында -в составе
2. М?тінмен ж?мыс
?ымыз ауру?а ем, сау?а ?уат. ?ымызды? денсаулы??а тигізер пайдасын айтып тауыса алмайсы?. ?ымыз ??рамында «С» д?румені мол, сиыр с?тімен салыстыр?анда он ессе к?п. Оны? емдік ?асиеттері, ?сіресе ??рт ауруын емдеу ?асиеттері жо?ары. Оны? адам а?засын ?лсірететін созылмалы аурулар?а ?арсы к?ресетін арты?шылы?ын да айта кеткен ж?н.
Д?рігерлер ?ымызды безгек ауруына ж?не ж?телге ?арсы ішуге ?сыныс жасайды. ?ымызбен емделгенде, ?ан ??рамында?ы гемоглобин, эритроцит к?бейеді. Тамырды? со?уы жиілеп, ?ан айнылымы жылдамдайды. ?ан тамырыны? ж?мысы мен ж?рек со?ысы жа?сарады.
1-2 топ?а тапсырма, м?тіннен ?з ?алпа?ыны? т?сіне лайы?ты с?йлемдерді тауып алу.
А? ?алпа? – фактілерді табады
Сары ?алпа? – позитив; жа?сы жерін табу
?ара ?алпа? – негатив, ?нама?ан жері
?ызыл ?алпа? – эмоция,?уану
Жасыл – шы?армашылы?, бас?аша ?алай болуы
К?к ?алпа? – философия,?орытынды жасайды.
?орытынды:
Автор ма?аласында?ы негізгі идея ?айсы?
Ас?а байланысты кім ?анша , ?андай ма?ал біледі?
Ас аттарын пайдаланып, диалог ??ры?ыз.
Сусындарды? пайдасы мен зияны.
О?ушыларды екі топ?а б?лу. 1 топ- «Береке», 2 топ – «Алтын д?н».
4. ?аза?ты? ?лтты? та?амы ет асу рет-ретімен жазы?ыз
4. Ет таба??а салынады
5. Су?а ет ?айнатылады
6. К?бігі алынады
8. Ет пен нан ?айнатылады
9. Нан таба??а салынады
10. «Бесбарма?» дайын
5. Жылжыма суреті
?р топ?а А4 форматында?ы ?а?аз ж?не т?рлі –т?сті ?арандаштар беріледі. М??алім ?олында?ы суретін жасырып т?рады. ?аза?ты? дастар?аны, ?ыз ?уу суреттері.
Тапсырма шарты: Топтардан бі-бір о?ушы 20 секунд уа?ыт ішінде м??алімге жа?ындап, суретті м??ият к?ріп, есте са?тау?а тырысады. Содан ?з топтарына оралып, топ м?шелеріне к?рген суретін барынша сипаттау?а тырысады, олар т?сінгендері бойынша суретті салады. Суретті к?рген о?ушы?а оны салу?а р??сат берілмейді. Осылайша ?р топ м?шесі 20 секунд ішінде суретті к?ріп, топ болып суретті жандандыру?а тырысады. Б?л тапсырма о?ушыларды? с?йлеу да?дыларын дамыту?а жа?ымды ?серін тигізеді.
ІІІ. ?орытынды б?лім:
Б?гінгі саба?та ?ткен тама?тарды? т?рлерін білдік, к?рдік, талдады?. ?ай уа?ытта не жеу, не ішу туралы да білдік. Енді бізге бір н?рсе жетіспейді. Ол не? Ол – бата. Батаны кім береді?
Бата: Асы? асын асына, береке берсі? басы?а. Б?денедей жор?алап. ?ыр?ауылдай ?ор?алап, ?ыдыр келсі? ?асына. Ба?ыт сені? басы?нан, тепкілесе кетпесі?.
ІV. Ба?алау
V. ?йге тапсырма: Бата жазып келу. ?з с?йікті та?амын туралы ша?ын эссе жазып келу.
VI. Рефлексия
Пікірлерін стикерге жазып, тілек а?ашына ілу.
Просмотр содержимого документа
«Ас-адамны? ар?ауы »
АС –АДАМНЫҢ АРҚАУЫ
Денсаулықтың негізі – дұрыс тамақтану екенін түсіндіру.Тағам атауларына байланысты түсінік бере отырып, мәтін мазмұнын меңгерту. Мәтін мазмұнымен жұмыс жасай отырып, есте сақтау, сауатты жазу, байланыстырып сөйлеу және өз бетімен жұмыс істей білу қабілеттерін дамыту.
Әдіс-тәсілдер: Сыни тұрғыдан ойлау, ойын, деңгейлік оқыту технологияларының элементтері, әңгімелеу, сұрақ-жауап, ойландыру, мәнерлеп оқу, қайталау, аударма.
Пәнаралық байланыс: Тарих, әдебиет, орыс тілі.
Көрнекіліктер: Интерактивті тақта, слайдтар, сергіту сәті, тілек ағашы, стикерлер, постер, суреттер.
Сабақтың түрі: Интерактив
Сабақтың типі: Жаңа сабақ
Жұмыс түрі: Интерактивті тақтамен, постермен жұмыс, топтық жұмыс
Оқушылар өлең арқылы амандасады:
Білер қазақ баласы,
«Сәлем» сөздің анасы.
Бәріне де ізетпен
Біздер сәлем береміз!
Сіздің сүйікт тағамыңыз?
Сіз бос уақытыңызда қазақтың қандай ұллтық тағамдарын дайындағанды ұнатасыз?
Ұлттық тағамдарымыздың адам өміріне маңызы қандай деп ойлайсыз?
Ұлттық тағам қажет деп ойлайсыз ба?
Қасиетті тағам (нан)
ІІ. Сабақтың тақырыбы: Ас –адамның арқауы
«Ас – адамның арқауы» деген қазақтың мақалы. Бұл – өте құнды мақал. Өйткені денсаулықтың жақсы болуы адамның дұрыс тамақтануына байланысты. Дұрыс тамақтану әсіресе балалар үшін қажет. Дұрыс тамақтану адамның қанын толтырады, күшін арттырады. Ал қаны толық, күші мол адам ыстыққа да, суықа да шыдамды.
Таңертеңгі, түскі, кешкі тамақты күнде бір мезгілде ішу керек. Күніне төрт рет тамақтанса, тіпті жақсы.
Тамақ ішер алдында қолды сабындап жуып, таза орамалмен сүрту керек. Ет, нан, бауырсақ, құрт.
«Ас – адамның арқауы» деген қазақтың мақалы. Бұл – өте құнды мақал. Өйткені денсаулықтың жақсы болуы адамның дұрыс тамақтануына байланысты. Дұрыс тамақтану әсіресе белалар үшін қажет. Дұрыс тамақтану адамның қанын толтырады, күшін арттырады. Ал қаны толық, күші мол адам ыстыққа да, суыққа да шыдамды.
Таңертеңгі, түскі, кешкі тамақты күнде бір мезгілде ішу керек. Күніне төрт рет тамақтанса, тіпті жақсы.
Тамақ ішер алдында қолды сабындап жуып, таза орамалмен сүрту керек. Ет, нан, бауырсақ, құрт сияқты тағамдарды әбден шайнап жұту керек.
Сәбіз, қызанақ, қияр, алма, алмұрт, өрік, шие, қарақат сияқты көкөністер мен жемістер адамға пайдалы. Оларды көп жеген адамның денсаулығы жақсарады.
Жас көкөністер мен жемістерді ыстық сумен жуу керек, сонан соң ғана жеуге болады.
1. Жаңа сөздермен жұмыс:
Сау адам – здоровый человек
Құрамында -в составе
2. Мәтінмен жұмыс
Қымыз ауруға ем, сауға қуат. Қымыздың денсаулыққа тигізер пайдасын айтып тауыса алмайсың. Қымыз құрамында «С» дәрумені мол, сиыр сүтімен салыстырғанда он ессе көп. Оның емдік қасиеттері, әсіресе құрт ауруын емдеу қасиеттері жоғары. Оның адам ағзасын әлсірететін созылмалы ауруларға қарсы күресетін артықшылығын да айта кеткен жөн.
Дәрігерлер қымызды безгек ауруына және жөтелге қарсы ішуге ұсыныс жасайды. Қымызбен емделгенде, қан құрамындағы гемоглобин, эритроцит көбейеді. Тамырдың соғуы жиілеп, қан айнылымы жылдамдайды. Қан тамырының жұмысы мен жүрек соғысы жақсарады.
1-2 топқа тапсырма, мәтіннен өз қалпағының түсіне лайықты сөйлемдерді тауып алу.
Ақ қалпақ – фактілерді табады
Сары қалпақ – позитив; жақсы жерін табу
Қара қалпақ – негатив, ұнамаған жері
Қызыл қалпақ – эмоция,қуану
Жасыл – шығармашылық, басқаша қалай болуы
Көк қалпақ – философия,қорытынды жасайды.
Автор мақаласындағы негізгі идея қайсы?
Асқа байланысты кім қанша , қандай мақал біледі?
Ас аттарын пайдаланып, диалог құрыңыз.
Сусындардың пайдасы мен зияны.
Оқушыларды екі топқа бөлу. 1 топ- «Береке», 2 топ – «Алтын дән».
4. Қазақтың ұлттық тағамы ет асу рет-ретімен жазыңыз
Ет табаққа салынады
Суға ет қайнатылады
Ет пен нан қайнатылады
Нан табаққа салынады
Әр топқа А4 форматындағы қағаз және түрлі –түсті қарандаштар беріледі. Мұғалім қолындағы суретін жасырып тұрады. Қазақтың дастарқаны, қыз қуу суреттері.
Тапсырма шарты: Топтардан бі-бір оқушы 20 секунд уақыт ішінде мұғалімге жақындап, суретті мұқият көріп, есте сақтауға тырысады. Содан өз топтарына оралып, топ мүшелеріне көрген суретін барынша сипаттауға тырысады, олар түсінгендері бойынша суретті салады. Суретті көрген оқушыға оны салуға рұқсат берілмейді. Осылайша әр топ мүшесі 20 секунд ішінде суретті көріп, топ болып суретті жандандыруға тырысады. Бұл тапсырма оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытуға жағымды әсерін тигізеді.
ІІІ. Қорытынды бөлім:
Бүгінгі сабақта өткен тамақтардың түрлерін білдік, көрдік, талдадық. Қай уақытта не жеу, не ішу туралы да білдік. Енді бізге бір нәрсе жетіспейді. Ол не? Ол – бата. Батаны кім береді?
Бата: Асың асын асына, береке берсің басыңа. Бөденедей жорғалап. Қырғауылдай қорғалап, Қыдыр келсің қасына. Бақыт сенің басыңнан, тепкілесе кетпесің.
V. Үйге тапсырма: Бата жазып келу. Өз сүйікті тағамын туралы шағын эссе жазып келу.
Пікірлерін стикерге жазып, тілек ағашына ілу.
Источник