Нота туралы толы м лімет

Тақырыбы: Нота сауаттылығымен және клавиатурамен таныстыру.

специалист в области арт-терапии

Нота сауаттылығымен және клавиатурамен таныстыру

Тақырыбы: Нота сауаттылығымен және клавиатурамен таныстыру.
Мақсаты:
• Клавиатурамен таныстыру;
• Ноталардың орналасуын көрсету;
• Ноталардың созылу белгілерін көрсету;
Көрнекілігі: Плакаттар, суреттермен нота әдебиеттер.
Барысы:
І. Ойнау арқылы балаға түсіндіру.
Бала ойнау арқылы музыка сауатын үйренеді.
ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
1. — Камилла, барлық басқыштарды атауларымен айтып шық. Әрбір сегізінші басқышта қандай дыбыс қайталанады?
— До.
— Дұрыс.
— До мажор гамманы жоғары қарай ойна.
— до, ре, ми, фа, соль, ля, си. Жоғарыдан төмен қарай ойна.
— До, си, ля, соль, фа, ми, ре.
— Өте жақсы!
— Екі қара басқыштың сол жағындағы басқыш қандай?
— До
— Үш қара басқыштың сол жағындағы басқыш қандай?
— фа
— Барлық клавиатуралардан көрсете қой.
— Жақсы!
2.- Камилла, бүгін сабақты жалғастыра отыра клавиатурамен танысамыз. Егерде ми нотаны ойнап кейін до ойнасақ. «Чи — жик» деп шақырғандайсың. Ән осылай басталады. Енді Камилла, өзің ойнай ғой ми — до. Осылай «Чи — жик» — ті бүкіл клавиатурадан ойнауға болады. Өзің ойнап және санап қарашы «Чи — жик» — ті неше рет шақырдың?
— Жеті рет
— Қарашы, «Чи — жик» — ті сол жақтан шақыруға болады. Бұл жақта төмен дауыс — бас деп айтамыз. «Чи — жик» — ті оң жақтан жіңішке дауыс шығарады. Ең жіңішке дауысты құстың дауысына теңеуге болады. Оң жақтағы «Чи — жик» дауысы жіңішке, ал сол жақтағы «Чи — жик» даусы жуан.
— Енді еске түсірейік, фа дыбысы қандай жерде тұр?
— Үш қара басқынтың сол жағында. Фа — дан кейін соль дыбысы болады. «Ва — соль» енді клавиатурадан неше рет «фа — соль» кездеседі?
-«фа — сол»- да 7рет. «Чи — жик» — те 7 рет.
— Сен білесің до — дан бастап жеті дыбыс ақ клавиатурамен келесі до — ға дейін ойнасаң, до — дыбысы жағы қайталанады. Сол себептен до мен келесі до дыбыстың аралығын октава деп айтамыз. Бүкіл жіңішке дыбыстар «скрипка»елінде, ал барлық жуан дыбыстар «бас» елінде. Әрбір елдің аумағы бес сызықпен жазылған, ноталарда осы бес сызықта тұрады және сызықтар арасында (сызықтар үстінде және сызықтар астында) тұрады. Осы ноталардың үйлері кілттеулі, оларды ашу үшін әр елдің кілттері бар. Олар: скипка — елі — скипка — кілті
Бас елі — бас — кілті.
— Қане Камилла, енді скрипка кілтін жазайық. Скрипка кілті екінші сызықтан бастап жазылады.
— Камилла, айта қойшы, кемпірқосақ неше түстен тұрады?
— жеті
— Дұрыс, ендеше ноталардың қайда тұратынын әр түстермен бояп жазайық.
До — қызыл
Ре — сарғыш
Ми – сары
Фа – жасыл
Соль – көкшіл
Ля – көк
Си – сиякөк
— Камилла, дыбыстарды жоғары және төменгі деп бөлеміз. Сол сияқты дыбыстарды ұзақ және қысқа деп атаймыз. Ең ұзақ дыбыс — бүтін, әрі қарай жарты, төрттік, сегіздік және он алтылық болады. Әр дыбыстың ұзақтылығын есте сақтау үшін, мынандай ойынды көзіміздің алдына елестетейік. Сен жанұяңмен әжең, мамаң, папаң, сен және итің баспалдақпен жоғары көтеріліп келесің. Әжең әр баспалдаққа төрт рет демалады (бүтін нота), ала мамаң әр баспалдаққа екі рет демалады (жарты нотамен), папаң әр баспалдаққа бір рет демалады (төрттік нота), ал сен әр баспалдаққа екі рет демаласың (сегіздікпен), ал сендермен итің төрт баспалдаққа бір рет демалады( он алтылық). Енді түсінікті ме, қай нота ұзақ, қай нота қысқа екенін?
ІІІ. Сабақты қорытындылау.
— Бүгін сабақта қандай тақырыппен таныстық?
— Клавиатурада қанша «Чи — жик» бар?
— Қанша фа — соль бар?
— Октава дегеніміз не?
— Ноталар қайда жазылады?
— Ноталар ұақтылығын қалай санаймыз?

Бағалау.
Үйге тапсырма беру:
— Скрипка кілтінде І октавадағы ноталарды жаттау.
— Ноталардың ұзақтылығын жаттау.

Источник

Ноталардың толық атауын білесіз бе?

Музыканы барлығымыз сүйіп тыңдағанымызбен, оның негізі болатын нотаның толық атаулары туралы еш бас қатырып көрмеген болармыз. Ноталарға ерте орта ғасырларда өмір сүрген италиялық сазгер Гвидо д’Ареццо атау берген.

Олардың толық атаулары мынадай:

Do – Dominus – Жаратушы;
Re – rerum – Материя;
Mi – miraculum – Ғажап;
Fa – familias рlanetarium – ғаламшарлар жанұясы немесе Күн жүйесі;
Sol – solis – Күн;
La – lactea via – Құс жолы;
Si – siderae – Аспан.

Музыканы қағазға жазып түсіруде қолданылатын графикалық шартты белгілерді нота деп атау да Гвидоның заманында, яғни Х ғасырда енгізілген. Ноталарға берілген атаулар бірден құпталып, қолданысқа еніп кетпеді. Тіпті Х VII ғасырға дейін Еуропада нота жазу жүйесі қалыптаспай, музыкалық сауаттылық дамымай келді. Кейіннен арнайы мектептер ашылып, музыка ілімін оқыта бастаған кезде, нотаның атаулары да кеңінен таныла бастаған.

Источник

Музыкалық ноталарды кім ойлап тапқан?

Музыкадан білімі жоқ кез келген адамнан сұрасаңыз, ноталарды жетеуін де ойланбай тізіп береді. Олардың бірінен кейін бірі оңай ілесіп айтылуы жеңіл әуеннің үйлесімін танытады. Бір қызығы, бұл шынымен белгілі бір музыкалық шығарманың гамма әуенінен құрамдалған екен.

ХІ ғасырға дейін музыкалық туындылардың бөлшектері сызықша мен нүкте арқылы белгіленген. Пунктуацияның нақты ережесіз белгіленуі әуеннің әр орындауда өзгеріп кетуіне алып келетін болған. Сол себепті жаңа жүйені сұранысқа ие болды.

Біздің заманымыздың 991-1033 жылдары аралығында өмір сүрген Гвидо Ареццо есімді дін қызметкері қазіргі қолданыста жүрген ноталарды жүйелейді. Жеті нотаның бір гамма деп алып, ретімен қолданылған музыкалық белгілерді шаршымен білгілейді. Ал бір гамманың бөлшектері ерте орта ғасырларда шіркеуде әулие атына орындалған ән сөздерінен алынады. Әннің түпнұсқасы латын тілінде жазылған.

Ut queant laxis
resonare fibris,
Mira gestorum
famuli tuorum,
Solve polluti
labii reatum,
Sancte Ioannes.

Әр қатардағы екі әріп бір нотаның (ut, re, mi, fa, sol, la) атын білдірген. Кейіннен үндесуді сақтау үшін бірінші нотаны «do» атауына өзгертеді. Себебі әнді дауыссыз дыбыстан бастап айтқан икемді. Ал соңғы нота атауы ең төменгі қатардағы әріптердің бас әріптерінен құралады. Көне латын тілінде «si» құдайға табыну дегенді білдірген.

Источник

Металдар туралы м?лімет

3. Жа?а саба?. О?ушылар?а металдар туралы жалпы м?ліметтер береді. Металдар – электр ж?не жылу ?ткізгіштігін жо?ары жылтыр ж?не бас?а да ?асиеттері бар материалдар. Металдар ?ндірісте к?п пайдаланылады. Металдар б?ліктер, машиналар т?рлі ??рылыс материалдары мен к?птеген т?рмысты? б?йымдар жасалады.

2. ?ндірісте ?детте металдарды таза к?йінде емес, к?бінесе металдарды? ??ймалары ретінде пайдаланады. ??ймалар бір металды? бас?а металмен ?оспасынан т?ратын к?рделі заттар. Металл грек тілінен ал?ан с?з:(мата, кен ) деген ма?ынаны білдіреді.

Металдар ?ара ж?не т?сті металдар болып б?лінеді. ?ара метал?а темір ж?не оны? ??ймалары – шойын мен болат жатады.

?ара метал мен ?оспаларыны? кемшілігі тот басатынды?ы. Ал т?сті металдарды тот баспайды, же?іл сырт?ы т?рі ?демі иілгіш келеді. Олар 4 топ?а б?лінеді :

Же?іл металдар?а – алюминий, магний, титан ж?не т.б.Алюминийді? мыспен ??ймасын дюралюминий деп атайды. Дюралюминий термині е? ал?аш осы ??йма ?ндірілген немісті? Дюрен ?аласыны? атауынан алын?ан. Алюминий – к?міс т?сті а? металл. Электр ж?не жылу ?ткізгіштігі жо?ары. Сонды?тан электроника ?нер к?сібінде ж?не ?ша? жасауда ?олданылады. Титан да алюминий секілді же?іл.Таза т?рінде де ??йма т?рінде де пайдаланылады.

Ауыр металдар – ?ор?асын, мыс мырыш ж?не т.б. Мыс ?ыз?ылт металл, электр ?нерк?сібінде ке? ?олданылады. Мысты? екі ??ймасы бар: Жез ( мысты? бас?а мырыштан ??ймасы) ж?не ?ола (мысты? бас?а элементтермен ??ймасы, мысалы ?олайымен)

3. Асыл металдар – алтын,к?міс платина ж?не т.б.

Асыл металдар жо?ары ба?аланады. бас?а металдар?а ?ара?анда ерекше ?асиеттері бар. Т?рлі зергерлік б?йымдар, д?л аспаптар жасауда пайдаланылады(мысалы компьютер, ке?се техникалары, электро аспаптарын ж?не т.б)

Сирек металдар — вольфрам, молибден, селен ж?не т.б. Оларды сирек дейтін себебі, аз м?лшерде ж?не ?те ?иын алынады.Сирек металдарды т?рлі ??ймалар?а ?осу ?шін пайдаланылады.

Вольфрам — ?иын бал?итын металл сонды?тан т?рмысты? шамда?ы шо?тану ?ылын дайындау?а ?олданылды.

Т?сті металдарды ?ара метал тот басудан са?тау ?шін (?аптау?а) немесе металл б?йымдар?а ерекше ?асиет беру ?шін жиі пайдаланады.

4. Саба?ты с?ра? – жауап ар?ылы ?орытып бекіту

1. Металдар неше т?рге б?лінеді ?

2. ?ара металдар?а жататындар ?

3.Т?сті металдар?а жататындарды ата?

4.Т?сті металдар неше топ?а б?лінеді ?

5. Же?іл металдарды ата?

6.Ауыр металдар?а жататындар?

7.Асыл металдарды ата, одан ?андай б?йымдар жасалынады?

8. Сирек металдар?

Просмотр содержимого документа
«Металдар туралы м?лімет»

1.Сабақтың тақырыбы: Металдар туралы жалпы мәліметтер.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды металдармен және қорытпалармен таныстыру; металл және оның адам өміріндегі маңызы; металдарды өңдеу кезіндегі ұқыптылық пен үнемшілдікке мән беруге үйрету ,қорытпалар мен металдарды ажырата білу , олардың негізгі қасиеттерін бөліп көрсету машықтарын дамыту. Оқушыларды еңбек ете білуге тәрбиелеу.

Көрнекіліктері: Мультимедиялық электрондық оқу құралы . Металдар.

Әдіс тәсілдері: Сұрақ — жауап арқылы әңгімелесу .

Пән аралық байланысы : Физика , Химия.

1. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылырдың сабаққа дайындығын тексеру .Түгендеу.

1.Әрлеу деген не ?

2. Әрлеудің неше тәсілі бар?

3. Бояулар қандай болады ?

4 Бұйымды не үшін лактайды?

5. Лактар болады?

6.Қандай лак тез кебеді ?

3. Жаңа сабақ . Оқушыларға металдар туралы жалпы мәліметтер береді. Металдар – электр және жылу өткізгіштігін жоғары жылтыр және басқа да қасиеттері бар материалдар . Металдар өндірісте көп пайдаланылады . Металдар бөліктер , машиналар түрлі құрылыс материалдары мен көптеген тұрмыстық бұйымдар жасалады .

2. Өндірісте әдетте металдарды таза күйінде емес , көбінесе металдардың құймалары ретінде пайдаланады. Құймалар бір металдың басқа металмен қоспасынан тұратын күрделі заттар . Металл грек тілінен алған сөз:(мата , кен ) деген мағынаны білдіреді .

Металдар қара және түсті металдар болып бөлінеді . Қара металға темір және оның құймалары – шойын мен болат жатады.

Қара метал мен қоспаларының кемшілігі тот басатындығы. Ал түсті металдарды тот баспайды , жеңіл сыртқы түрі әдемі иілгіш келеді . Олар 4 топқа бөлінеді :

Жеңіл металдарға – алюминий , магний, титан және т.б.Алюминийдің мыспен құймасын дюралюминий деп атайды . Дюралюминий термині ең алғаш осы құйма өндірілген немістің Дюрен қаласының атауынан алынған . Алюминий – күміс түсті ақ металл . Электр және жылу өткізгіштігі жоғары . Сондықтан электроника өнер кәсібінде және ұшақ жасауда қолданылады . Титан да алюминий секілді жеңіл .Таза түрінде де құйма түрінде де пайдаланылады .

Ауыр металдар – қорғасын , мыс мырыш және т.б. Мыс қызғылт металл , электр өнеркәсібінде кең қолданылады . Мыстың екі құймасы бар: Жез ( мыстың басқа мырыштан құймасы) және Қола (мыстың басқа элементтермен құймасы , мысалы қолайымен)

3. Асыл металдар – алтын ,күміс платина және т.б.

Асыл металдар жоғары бағаланады . басқа металдарға қарағанда ерекше қасиеттері бар . Түрлі зергерлік бұйымдар , дәл аспаптар жасауда пайдаланылады(мысалы компьютер, кеңсе техникалары , электро аспаптарын және т.б)

Сирек металдар — вольфрам , молибден , селен және т.б . Оларды сирек дейтін себебі , аз мөлшерде және өте қиын алынады .Сирек металдарды түрлі құймаларға қосу үшін пайдаланылады.

Вольфрам — қиын балқитын металл сондықтан тұрмыстық шамдағы шоқтану қылын дайындауға қолданылды .

Түсті металдарды қара метал тот басудан сақтау үшін (қаптауға) немесе металл бұйымдарға ерекше қасиет беру үшін жиі пайдаланады .

4. Сабақты сұрақ – жауап арқылы қорытып бекіту

1. Металдар неше түрге бөлінеді ?

2. Қара металдарға жататындар ?

3.Түсті металдарға жататындарды ата?

4.Түсті металдар неше топқа бөлінеді ?

5. Жеңіл металдарды ата?

6.Ауыр металдарға жататындар?

7.Асыл металдарды ата , одан қандай бұйымдар жасалынады?

8. Сирек металдар?

5. Бағалау. Оқушыларды жариялы түрде бағалау 6. Үйге тапсырма беру. Металдарды үйден оқып практика жүзінде көру

Источник

Акуштап Бактыгереева «?нге с?з жаз?ан-с?ттерде»?ле?і

Саба? та?ырыбы: ?нге с?з жаз?ан-с?ттерде

(А??штап Ба?тыгерееваны? ?ле?деріне жаз?ан ?ндер топтамасы туралы)

Ма?саты: білімділік:А??штап ?ле?деріне жазыл?ан ?ндер топтамасынан м?лімет беру

Дамытушылы?: О?ушыны? шы?армашылы? ?абілетін арттыру,?ш?ыр ойлау ?абілетін дамыту,тілдік ?орын байыту, ойлау шеберлігін жетілдіру

Т?рбиелік: ?аза?ты? а?ындарын,?ншілерін ?астерлеуге,оларды? шы?армаларын с?йіп о?у?а,?нні. ара ?ле?ні? ??діретін т?сінуге т?рбиелеу

Саба? т?рі:аралас

Саба? ?дісі: ой ?оз?ау,»Кім жылдам?»ойыны ,к?ркем шы?арманы сатылай комплексті талдау, Венн диаграммасы,ассосациялы? талдау, бес жолды ?ле?, Инсерт ?дісі

П?наралы? байланыс:?дебиет,саз

К?рнекілік:А?ын туралы ?зірленген слайд, ол туралы жазыл?ан басылымдар

Саба? барысы:а) ?йымдастыру: о?ушылармен амандасу, сынып тазалы?ын тексеру

?) ?й тапсырмасы:

*»Кім жылдам?»ойыны ар?ылы А??штап Ба?тыгерееваны? шы?армашылы?ынан толы? м?лімет жина?тау, ?ле?дерін жат?а о?ыту

1.А??штапты? ту?ан жылы,айы,к?ні?

2.Ол ?ай топыра?ты? перзенті?

3.?ай ?алада, ?ай мектепте о?ыды?

4.1961-1966ж ?андай о?у орнын бітірді?

5.?аза?стан Жазушылар Ода?ыны? м?шесі бол?ан жыл?

6.А??штапты? жас кезіндегі шы?армалары ?андай та?ырыпты ?амтыды?

7.Заманны? шынды?ын бейнелейтін шы?армаларын ата?ыз?

8.А?ын ?ле?дері мен ?азіргі ?о?амда?ы к?терілген м?селедегі орта? ?ндестік ?андай деп ойлайсы??

9.А?ынны? ?ай ?ле?дерін жат?а білесі?? (м?нерлеп жат?а о?ыту)

*А?ын шы?армашылы?ы:

• Т. ыш ?ле?дер жина?ы – «?рімтал» 1967 жылы жары? к?рді.

• «?анышым – і?к?рім» (1971),

• «Сені ойлаймын» (1973),

• «С?мбіле» (1990) атты кітаптары басылып шы?ты.

• 2001 жылы «А? ша?ала» атты та?дамалы жыр жина?ы,

• 2004 жылы «Лебединая верность» атты жина?ы жары? к?рген. С.Капутикян, В.Тушнова, А.Ахматова ?ле?дерін ?аза? тіліне аудар?ан.

• К?птеген ?н м?тіндеріні? авторы.

Саз м??аліміні? т?сініктемесі(?н,саз,нота,?ндер жина?ы)

Жа?а саба?:

А)А??штап шы?армалары:

?ле?деріне жазыл?ан ?ндері

?)А?ын ?ле?деріне жазыл?ан ?ндер топтамасына сатылай кешенді талдау:

А??штап ?ле?деріне жазыл?ан ?н атауы

Совет Ода?ыны? Батыры,жерлесіміз С.Ш.Жа?сы??лов?а арнал?ан

Источник